Mổ Cườm Mắt Cho Người Già: Quy Trình, Chi Phí Và Lưu Ý Quan Trọng Trước Khi Phẫu Thuật

Cườm mắt là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực ở Người cao tuổi, khiến việc mổ cườm mắt trở nên rất phổ biến. Tuy nhiên, “cườm mắt” là tên gọi dân gian cho hai bệnh lý hoàn toàn khác nhau. Nếu bạn hoặc người thân đang cân nhắc mổ cườm mắt cho người già, việc hiểu rõ mình bị loại cườm nào, cùng quy trình, chi phí và các lưu ý chăm sóc là vô cùng quan trọng để đảm bảo ca mổ thành công và quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ.

I. Cườm mắt là gì?

“Cườm mắt” không phải là một bệnh mà là tên gọi chung cho hai bệnh lý phổ biến ở người lớn tuổi: cườm khô và cườm nước. Đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị.

• Cườm khô (Đục thủy tinh thể / Cataract): Đây là tình trạng thấu kính tự nhiên bên trong mắt (thủy tinh thể) bị mờ đục. Thủy tinh thể có vai trò hội tụ ánh sáng lên võng mạc. Khi bị đục, nó cản trở ánh sáng đi vào mắt, gây nhìn mờ… Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây mù lòa có thể phòng tránh được. Với cườm khô, mổ cườm mắt cho người già là để thay thế thủy tinh thể bị đục.
• Cườm nước (Glôcôm / Thiên đầu thống): Đây là một bệnh lý thần kinh thị giác nghiêm trọng. Bệnh xảy ra khi áp lực bên trong mắt (nhãn áp) tăng cao, chèn ép và làm tổn thương dây thần kinh thị giác. Tổn thương này là vĩnh viễn và không thể hồi phục. Với cườm nước, việc mổ cườm mắt là để hạ nhãn áp, cứu vãn phần thị lực còn lại.

II. Khi nào Người cao tuổi cần mổ cườm mắt?

Chỉ định phẫu thuật thường được đưa ra khi tình trạng cườm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và các hoạt động hàng ngày. Người cao tuổi nên đi khám và cân nhắc phẫu thuật khi có các dấu hiệu sau:

• Suy giảm thị lực: Khó khăn khi đọc sách báo, xem tivi, hoặc không nhìn rõ mặt người thân.
• Lóa mắt: Cảm thấy chói mắt nghiêm trọng khi gặp ánh sáng mạnh (như đèn xe ngược chiều vào ban đêm) hoặc nhìn thấy quầng sáng xung quanh bóng đèn.
• Giảm cảm nhận màu sắc: Thấy mọi vật bị ngả vàng hoặc màu sắc không còn tươi tắn, rõ rệt như trước.
• Phải thay đổi độ kính thường xuyên: Độ khúc xạ (cận, viễn, loạn) thay đổi liên tục nhưng đeo kính vẫn không cải thiện được thị lực.

Quyết định phẫu thuật sẽ được đưa ra sau khi bác sĩ chuyên khoa mắt thăm khám và xác định mức độ đục thủy tinh thể đã cản trở sinh hoạt của người bệnh.

III. Các phương pháp mổ cườm mắt phổ biến hiện nay

Tùy vào việc người bệnh bị cườm khô hay cườm nước, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp mổ cườm mắt cho người già phù hợp.

1. Phẫu thuật điều trị cườm khô (Đục thủy tinh thể)

Mục tiêu của việc mổ cườm mắt trong trường hợp này là lấy thủy tinh thể bị đục ra và thay bằng thủy tinh thể nhân tạo. Hai phương pháp hiện đại và phổ biến nhất là Phaco và Laser Cataract.

Tên phương pháp	Ưu điểm	Nhược điểm
Phẫu thuật Phaco (Phacoemulsification)	– Phổ biến nhất, chi phí hợp lý. – Vết mổ rất nhỏ (khoảng 2.2 – 3.0mm), không cần khâu.  – Dùng năng lượng sóng siêu âm để tán nhuyễn và hút thủy tinh thể đục ra ngoài.  – Thời gian phẫu thuật nhanh (chỉ 15-20 phút), ít đau.  – Phục hồi nhanh chóng.	– Bác sĩ thực hiện các thao tác chính bằng tay, đòi hỏi tay nghề và kinh nghiệm cao.  – Vẫn sử dụng năng lượng siêu âm, có thể gây tổn thương nhẹ cho các mô nội nhãn.
Phẫu thuật Laser Cataract (Femtosecond Laser)	– Độ chính xác gần như tuyệt đối do sử dụng tia Femtosecond Laser để thực hiện các bước quan trọng (tạo vết mổ, mở bao thủy tinh thể, chẻ nhỏ nhân đục).  – Giảm thiểu hoặc không cần dùng năng lượng siêu âm, bảo vệ mô mắt tốt hơn (đặc biệt là giác mạc).  – Vị trí đặt thủy tinh thể nhân tạo (IOL) tối ưu, giúp chất lượng thị giác sau mổ cao hơn.  – Phục hồi thị lực rất nhanh và ổn định.	– Chi phí cao hơn đáng kể so với Phaco.  – Yêu cầu hệ thống máy móc đắt tiền, không phải cơ sở y tế nào cũng trang bị.

2. Điều trị cườm nước (Glôcôm)

Mục tiêu của mổ cườm mắt cho người già đối với cườm nước là tạo ra một kênh thoát thủy dịch mới để hạ nhãn áp, bảo vệ dây thần kinh thị giác. Phẫu thuật được chỉ định khi dùng thuốc không còn hiệu quả.

Tên phương pháp	Ưu điểm	Nhược điểm
Laser tạo hình bè (Trabeculoplasty)	– Can thiệp bằng laser, ít xâm lấn, không cần nằm viện. – Mở các kênh thoát dịch bị tắc nghẽn để tăng cường lưu thông thủy dịch.	– Chỉ dùng cho bệnh tăng nhãn áp góc mở. – Hiệu quả có thể giảm dần theo thời gian.
Phẫu thuật mở góc (Goniotomy)	– Hiệu quả khi dùng thuốc hoặc laser thất bại. – Rạch đường trực tiếp vào kênh thoát thủy dịch để giải phóng nhanh. – Có thể chỉ định cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.	– Là phẫu thuật xâm lấn, phức tạp hơn laser. – Cần chăm sóc hậu phẫu kỹ lưỡng hơn.
Cắt mống mắt chu biên bằng Laser (Iridotomy)	– Phương pháp cấp cứu hiệu quả cho tăng nhãn áp góc đóng cấp tính. – Dùng laser tạo một lỗ siêu nhỏ trên mống mắt, giải phóng áp lực nhanh chóng.	– Chỉ áp dụng cho các trường hợp góc đóng, không dùng cho góc mở. – Cần hạ nhãn áp ổn định trước khi thực hiện.
Ghép ống dẫn lưu (Stent)	– Tạo ra một kênh thoát thủy dịch nhân tạo mới, thay thế kênh tự nhiên đã bị hỏng. – Là giải pháp lâu dài khi các kênh thoát tự nhiên bị tổn thương.	– Phải cấy ghép vật liệu (stent) vào mắt. – Là phẫu thuật xâm lấn, có thể có rủi ro liên quan đến thiết bị cấy ghép.

IV. Quy trình mổ cườm mắt cho người già

Quy trình mổ cườm mắt cho người già phụ thuộc vào việc bệnh nhân được chẩn đoán là cườm khô hay cườm nước, vì đây là hai phẫu thuật có mục đích khác nhau. Tuy nhiên, quy trình chung thường bao gồm các bước sau:

1. Thăm khám và tư vấn trước mổ: Đây là bước quan trọng nhất để xác định chính xác bệnh và phương pháp điều trị. Bác sĩ sẽ khám mắt toàn diện, đo thị lực, kiểm tra sức khỏe tổng quát (tim mạch, huyết áp, tiểu đường) để đảm bảo an toàn phẫu thuật.
   • Nếu là Cườm khô: Bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu (siêu âm mắt, đo công suất giác mạc) để tính toán thông số thủy tinh thể nhân tạo (IOL) và tư vấn cho bệnh nhân chọn loại IOL (đơn tiêu, đa tiêu) phù hợp.
   • Nếu là Cườm nước: Bác sĩ sẽ đo nhãn áp, soi góc tiền phòng, đánh giá mức độ tổn thương dây thần kinh thị giác. Dựa trên thể bệnh (góc mở, góc đóng) và mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp (Laser, cắt bè, hay đặt stent).
2. Chuẩn bị phẫu thuật: Vào ngày mổ, bệnh nhân sẽ được vệ sinh vùng mắt, nhỏ thuốc tê tại chỗ. Tùy vào phương pháp, bác sĩ sẽ có các bước chuẩn bị khác nhau. Người bệnh thường sẽ tỉnh táo trong suốt quá trình mổ và không cảm thấy đau.
3. Tiến hành phẫu thuật: Bước này hoàn toàn khác biệt giữa hai bệnh:
   • Phẫu thuật Cườm khô: Bác sĩ sử dụng phương pháp Phaco hoặc Laser để tạo đường mổ nhỏ, loại bỏ thủy tinh thể đã bị đục và sau đó đặt thủy tinh thể nhân tạo (IOL) vào mắt.
   • Phẫu thuật Cườm nước: Bác sĩ sử dụng Laser (như tạo hình bè, cắt mống mắt) hoặc phẫu thuật (như cắt bè củng mạc, đặt stent) để tạo ra một đường thoát thủy dịch mới, giúp hạ nhãn áp.
4. Kết thúc và Theo dõi: Vết mổ sẽ được xử lý. Bệnh nhân được đeo kính bảo hộ và đưa ra phòng hồi sức nghỉ ngơi khoảng 30 phút – 1 giờ. Hầu hết các phẫu thuật này đều là ngoại trú (bệnh nhân ra về trong ngày). Bác sĩ sẽ kê thuốc nhỏ mắt và hẹn lịch tái khám.

V. Chi phí mổ cườm mắt cho người già

Chi phí mổ cườm mắt cho người già có mức dao động rất rộng, có thể từ 4 triệu đến 60 triệu đồng cho một mắt, tùy thuộc vào nhiều yếu tố:

• Chi phí mổ cườm khô (Đục thủy tinh thể): Phẫu thuật Laser Cataract có chi phí cao hơn Phaco. Thủy tinh thể đơn tiêu (chỉ nhìn rõ 1 cự ly) có chi phí thấp nhất. Thủy tinh thể đa tiêu (nhìn rõ nhiều cự ly, không cần kính) có chi phí cao nhất.
• Chi phí điều trị cườm nước (Glôcôm): Chi phí sẽ phụ thuộc vào việc can thiệp bằng Laser (thường chi phí thấp hơn) hay phẫu thuật xâm lấn (cắt bè, đặt stent – chi phí cao hơn).
• Cơ sở y tế: Chi phí tại các bệnh viện mắt quốc tế, bệnh viện tư nhân với trang thiết bị hiện đại thường sẽ cao hơn so với bệnh viện công.
• Bảo hiểm y tế: Cả hai loại mổ cườm mắt cho người già đều là điều trị bệnh lý, vì vậy thường được bảo hiểm y tế hỗ trợ chi trả một phần theo quy định.

VI. Lưu ý quan trọng sau khi mổ cườm mắt

Quy trình chăm sóc hậu phẫu ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả mổ cườm mắt cho người già, bất kể là mổ cườm khô hay cườm nước.

1. Chế độ nghỉ ngơi và sinh hoạt phù hợp

Sau phẫu thuật, việc bảo vệ mắt là ưu tiên hàng đầu. Người bệnh cần đeo kính bảo hộ liên tục trong 3-7 ngày, kể cả khi ngủ, và tuyệt đối kiêng nước hay bụi bẩn vào mắt trong ít nhất một tuần. Cần tránh các hoạt động mạnh như mang vác nặng, cúi người sâu hoặc chơi thể thao trong một tháng. Bệnh nhân phải tuân thủ nghiêm ngặt việc nhỏ thuốc theo chỉ định và lịch tái khám để đảm bảo mắt lành thương an toàn, tránh nhiễm trùng.

2. Dinh dưỡng giúp mắt hồi phục nhanh hơn

Chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ thúc đẩy quá trình hồi phục mắt. Trong vài ngày đầu, nên ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu hóa và uống đủ nước. Tích cực bổ sung các thực phẩm giàu Vitamin A, C, E và Omega-3 như cá, rau xanh đậm, các loại hạt và trái cây. Đồng thời, cần kiêng hoàn toàn các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, đồ ăn cay nóng hoặc dễ gây dị ứng (hải sản) để tránh viêm và giúp mắt mau lành.

3. Những dấu hiệu bất thường cần tái khám ngay

Phần lớn bệnh nhân sẽ hồi phục tốt, nhưng nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào sau đây sau khi mổ cườm mắt cho người già, cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến bệnh viện:

• Mắt đột ngột đau nhức dữ dội, cơn đau tăng dần và không giảm sau khi dùng thuốc giảm đau.
• Thị lực giảm sút đột ngột (mờ đi nhiều hơn so với trước).
• Mắt sưng đỏ nhiều, chảy dịch mủ vàng hoặc xanh.
• Nhìn thấy chớp sáng, ruồi bay nhiều bất thường.
• Buồn nôn, nôn mửa (có thể là dấu hiệu của tăng nhãn áp).

VII. Giải đáp thắc mắc thường gặp về mổ cườm mắt cho người già

1. Mổ cườm mắt có đau không?

Không. Dù là mổ cườm khô hay cườm nước, bệnh nhân đều được nhỏ thuốc tê tại chỗ bề mặt mắt. Trong suốt quá trình phẫu thuật, người bệnh hoàn toàn tỉnh táo nhưng không cảm thấy đau. Sau khi hết thuốc tê, mắt có thể hơi cộm, vướng, chảy nước mắt nhẹ, nhưng các triệu chứng này là bình thường và sẽ nhanh chóng thuyên giảm.

2. Sau mổ bao lâu thì thị lực hồi phục?

Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào loại phẫu thuật:

• Nếu mổ Cườm khô (Đục thủy tinh thể): Mục đích là phục hồi thị lực. Bệnh nhân sẽ thấy thị lực cải thiện rõ rệt ngay trong 24-48 giờ đầu. Thị lực sẽ dần ổn định và đạt mức tối đa sau khoảng 2-4 tuần.
• Nếu mổ Cườm nước (Glôcôm): Mục đích là ổn định và bảo tồn thị lực còn lại bằng cách hạ nhãn áp, không phải để nhìn rõ hơn. Thị lực của bệnh nhân có thể sẽ không cải thiện (vì tổn thương thần kinh là vĩnh viễn), thậm chí có thể hơi mờ hơn trong thời gian đầu do quá trình phẫu thuật.

3. Người già có thể mổ cả hai mắt cùng lúc không?

Hầu như không. Để đảm bảo an toàn tối đa khi mổ cườm mắt cho người già, các bác sĩ sẽ phẫu thuật từng mắt một. Mắt thứ hai thường sẽ được mổ sau khi mắt thứ nhất đã ổn định (có thể là vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào phương pháp mổ và sự hồi phục của bệnh nhân). Việc này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng cả hai mắt cùng lúc và đảm bảo bệnh nhân luôn có một mắt nhìn được trong quá trình hồi phục.

Mổ cườm mắt cho người già, dù là cườm khô hay cườm nước, đều là những can thiệp an toàn và hiệu quả cao nhờ công nghệ hiện đại. Điều quan trọng nhất là người bệnh cần được thăm khám kỹ lưỡng để xác định đúng bệnh và tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn chăm sóc sau mổ. Hiểu rõ về quy trình mổ cườm mắt sẽ giúp người bệnh và gia đình có tâm lý thoải mái, chuẩn bị tốt nhất để phục hồi thị lực và nâng cao chất lượng cuộc sống.